Gözün qızartısına nə səbəb olur?
Gözlə bağlı xəstəliklər cəmiyyətdə ən çox rast gəlinən sağlamlıq problemlərindən biridir. Bu pozğunluqların bəziləri birbaşa gözlə əlaqəli xəstəliklərdən qaynaqlanarkən; onların bəziləri bədənin qalan hissəsində gözlərə təsir edən müxtəlif xəstəliklər nəticəsində baş verir. Bu baxımdan klinikada nəzarət edilən göz sağlamlığı problemlərindən biri də göz qızartısı şikayətidir.
Göz qızartısı nədir?
Sağlam insanlarda göz; əsasən üç əsas təbəqədən ibarətdir. Bu təbəqələr xaricdən içəriyə; Gözün ağ hissəsini təşkil edən sklera, gözün qan damarlarını ehtiva edən uvea və görmə üçün cavabdeh olan torlu qişanın ən daxili təbəqələri. Bu təbəqələrə münasibətdə gözün müxtəlif xüsusiyyətlərinə malik toxumalar gözün içərisində yerləşir.
Gözün təbəqələrindən kənarda göz; ətrafdakı toxumalarla bütövlükdə və harmoniyada hərəkət edir. Bu əlaqəyə əsaslanaraq, göz ətrafındakı toxumalara təsir edən pozğunluqlar gözə də təsir edə bilər. Bu mənada göz qapağı, göz qapağının daxili hissəsini meydana gətirən konyunktiva, kirpiklər, göz yaşı vəzi və gözyaşardıcı kanallar gözün müvafiq hissələrini təşkil edir.
Gözlərin qızartı şikayəti; göz və göz qapağı arasındakı boşluğu əhatə edən konyunktivada və gözün ağ hissəsini təşkil edən sklerada artan vaskulyarlıq (damarlanma) və qızartı ilə tanınır. Bu baxımdan, gözün qızartı şikayəti xarici amillərə görə inkişaf edə bilər; göz toxumalarını birbaşa hədəf alan müxtəlif xəstəliklərin gedişində də baş verə bilər.
Gözün qızartısına nə səbəb olur?
Gözün qızartı şikayətinin əsasını gözün və ətrafdakı damar strukturlarının iltihabı təşkil edir. Bu baxımdan, aşağıdakı vəziyyətlər oxşar mexanizm vasitəsilə göz qızartı şikayətləri ilə nəticələnə bilər:
- Gözün qıcıqlanması: Quru hava, birbaşa günəşə baxmaq, toz, allergik faktorlar və ya kontakt linzaları uzun müddət çıxarmadan istifadə etmək kimi göz toxumalarında qıcıqlanmaya səbəb olan amillər göz damarlarının iltihabına, genişlənməsinə və göz qızartısına səbəb ola bilər.
- Göz infeksiyaları: Göz toxumalarında və ətrafında inkişaf edən viruslar, həmçinin bakterial infeksiyalar göz qızarmasının ən çox görülən səbəblərindəndir. Bu baxımdan buynuz qişa, konjonktivit və ya kirpik kimi göz ətrafındakı toxumaları təsir edən hər cür infeksiyalarda göz qızartısı ilə qarşılaşmaq olar.
- Travma: Gözün fiziki travması damarların zədələnməsi səbəbindən qanaxmaya səbəb ola bilər; gözdəki sağalma prosesi səbəbiylə genişləndiyi üçün göz qızartıları ilə də baş verə bilər.
- Qlaukoma: Göz təzyiqi olaraq da bilinən qlaukoma xəstəliyi; təzyiqlə göz içi strukturlarına zərər verdiyi üçün göz qızarmasına səbəb ola bilər.
- Konyunktivit: Konyunktiva, göz almasının xaricində yerləşən selikli qişa; həm infeksiya amilləri, həm allergik reaksiyalar, həm də müxtəlif sağlamlıq problemlərinin inkişafı zamanı iltihablana bilər və gözdə qızartıya səbəb ola bilər.
- Uveit: Göz damarlarının yerləşdiyi gözün təbəqəsi olan Uvea; Müxtəlif sağlamlıq problemlərindən qaynaqlanan iltihaba uveit deyilir. Uveit şiddətli göz qızartısı və ağrı ilə ortaya çıxan əhəmiyyətli bir göz xəstəliyidir.
- Keratit: Gözün ön hissəsində yerləşən və işığın ilk dəfə sındığı şəffaf buynuz qişanın iltihabına keratit deyilir. Keratit infeksiya nəticəsində baş verə bilər və ya fiziki travma və ya allergiyadan sonra inkişaf edə bilər. Keratit də göz qızarmasının əsas səbəblərindən biridir.
- Sklerit: Gözün ən xarici təbəqəsi olan skleranın infeksiya, allergiya və travma kimi faktorlar nəticəsində iltihablanmasına sklerit deyilir. Sklerit nəticəsində gözün ağ hissəsi kəskin qırmızıya çevrilə bilər.
- Qanaxma pozğunluqları: Bədəndəki toxumalarda müxtəlif səviyyələrdə qanaxma ilə nəticələnən sağlamlıq problemlərinə görə; toxumadaxili qanaxma nəticəsində göz toxumalarında da göz qızartıları baş verə bilər. Yenə də öskürək və asqırma kimi bədəndə təzyiqin ciddi şəkildə artmasına görə göz damarlarının zədələnməsi nəticəsində konjuktivada və ya sklerada qanaxma baş verə bilər.
Bəzi revmatoloji xəstəliklər: Oynaq revmatizmi kimi müxtəlif revmatoloji xəstəliklərin gedişində gözün zədələnməsi səbəbindən qızartı şikayəti yarana bilər.
Gözün qızartısını hansı simptomlar müşayiət edə bilər?
Göz qızartı şikayəti xəstələrdə tək baş verə bilər; Çox vaxt müxtəlif göz problemləri ilə müşayiət olunur. Bu baxımdan, bəzi xəstəliklərə işarə etdiyi üçün göz qızartıları ilə birlikdə aşağıdakı simptomlar görünə bilər:
- Göz ağrısı və ya gözdə sancma, yanma hissi
- Gözdə sulanma
- Göz hərəkətlərində məhdudiyyət
- Görmə itkisi və ya görmə sahəsinin azalması
- Bulanıq görmə
- İşığa həssaslıq
- Baş ağrısı
- Qızdırma
- Bulantı-qusma
Bu əlamətlərlə yanaşı, göz qızartıları ilə əlaqədar aşağıdakı vəziyyətlər inkişaf edərsə, mütəxəssis həkim tərəfindən qiymətləndirilmək üçün gecikmədən ən yaxın sağlamlıq təşkilatına müraciət etmək çox əhəmiyyətlidir.
- 1 həftədən çox davam edən göz qızartıları
- Görmə itkisi və ya məhdud görmə
- Göz ağrısı şikayətinin olması
- İşığa qarşı həssaslığın olması
- Fiziki travma tarixi
- Bir və ya hər iki gözdə iltihablı axıntının olması
Göz qızartısından necə qurtulmaq olar?
Cəmiyyətdə ən çox verilən suallardan biri də “Göz qızartısına nə xeyirdir?” sualıdır. Göz qızartılarının müalicəsi ilk növbədə əsas xəstəliyin düzgün aşkarlanmasından asılıdır. Bu baxımdan xəstədən ətraflı xəstəlik tarixinin alınması və xəstəliyin qiymətləndirilməsi üçün mütəxəssis həkim tərəfindən ətraflı fiziki müayinənin aparılması çox vacibdir. Həkim zəruri hesab edərsə, əlavə görüntüləmə və laboratoriya testləri aparıla bilər. Bütün bu müayinələr nəticəsində əldə edilən məlumatlar əsasında əsas xəstəlik müəyyən edilir və müvafiq müalicə planlanır.
Göz qızartısına səbəb olan vəziyyətdən asılı olaraq xəstələrə tez-tez aşağıdakı müalicə üsulları tətbiq edilir.
- Evdə nəzarət: Kirpiklərin iltihabı və ya sadə konyunktivit kimi gözdə ciddi problem yaratmayan hallarda xəstə sarğı və istilik tətbiqləri ilə evdə izlənilə bilər.
- Dərman müalicəsi: Müxtəlif faktorlara bağlı göz infeksiyaları və iltihab kimi daha ciddi göz problemlərində həkim uyğun gördüyü antibiotiklər və ya iltihab əleyhinə göz damcıları təyin edə bilər. Daha ciddi hallarda dərmanlar tablet şəklində də qəbul edilə bilər. Göz quruluğu və ya qıcıqlanma hallarında müalicəyə süni gözyaşı damlaları əlavə edilə bilər.
- Cərrahiyyə: Bəzi göz xəstəlikləri müvafiq göz toxumalarında anatomik səbəblərdən yarandığı üçün göz toxumalarının cərrahi üsullarla bərpası gündəmə gələ bilər. Belə hallarda həkimin qərarı ilə göz əməliyyatına qərar verilə bilər.
Göz yamaları və linzalar: Bəzi hallarda gözü xarici amillərdən qorumaq və sağalmasını sürətləndirmək üçün müalicəyə sarğı kontakt linzaları və ya göz yamaları əlavə edilə bilər.
Göz qızartısının qarşısını almaq üçün nə etmək lazımdır?
Göz qızartıları tez-tez infeksiyalar, allergiya və qıcıqlandırıcılara məruz qalma nəticəsində yarandığından, yaxşı göz gigiyenası ilə göz qızartılarının qarşısı çox vaxt asanlıqla alına bilər. Bu baxımdan, göz qızarmasının qarşısını almaq üçün aşağıdakı üsullar edilə bilər:
- Əl gigiyenası göz sağlamlığını qorumaq üçün ən vacib qaydalardan biridir. Bu baxımdan əllər uyğun məhsullar və düzgün texnika ilə tez-tez yuyulmalıdır.
- Gündəlik makiyaj tətbiqlərindən sonra makiyaj silinməlidir.
- Kontakt linzaları uzun müddət çıxarmadan istifadə etmək olmaz; linzalar mütəmadi olaraq təmizlənməlidir.
- Göz qıcıqlanmasına səbəb olan mühitlərdən qaçınmaq və məlum allergen faktorlara məruz qalmaqdan çəkinmək lazımdır. Bu baxımdan, qıcıqlandırıcı maddələrə məruz qala biləcək riskli işlərdə çalışan insanların qoruyucu eynəklərdən istifadə etməsi çox vacibdir.
- Əgər qıcıqlandırıcı maddə gözə çatarsa, göz ətrafı bol su ilə yuyulmalıdır. Bu baxımdan riskli işlərdə çalışan insanlar üçün göz yuma məntəqələrinin yaradılması vacibdir və bu məntəqələrdən fövqəladə hallarda istifadə edilməlidir.
Teq Post :
